Kiến Thức Trồng Hoa Và Cây Cảnh
Tử Đằng và những điều cần biết về nó
04
Th11
Th11
Nguồn gốc xuất sứ.
Nhắc đến Tử Đằng thì mọi người sẽ liên tưởng ngay đến nhất nước Nhật Bản bởi vì chúng là loài hoa biểu tượng thứ 2 của người Nhật sau hoa Anh Đào. Nhưng ít ai biết đến độ đa dạng về chủng loại cũng như sự phổ biến của chúng trên thế giới vì vẻ đẹp cũng như ý nghĩa cao quý của chúng. Tử Đằng thuộc chi Wisteria nằm trong họ Đậu (Fabacae) có xuất sứ từ châu Á, châu Âu và Mỹ. Trong chi Wisteria gồm có 10 loài Tử Đằng khác nhau nhưng được ưa chuộng nhất là Tử Đằng Trung Quốc (Wisteria sinensis) và Tử Đằng Nhật Bản (Wisteria floribunda).
Tử Đằng được nhập về Việt Nam trong những năm gần đây. Chủ yếu nguồn nhập khẩu từ Trung Quốc (loài Wisteria sinensis hay Chinese Wisteria) và Nhật Bản (Wisteria floribunda) cũng vì độ phổ biến và vẻ đẹp của chúng. Như vậy chúng ta cùng tìm hiểu thêm về hai loài phổ biến này nhé.
Đặc điểm sinh thái và hình thái
Đặc điểm hình thái chung: cả hai loài Tử Đằng Trung Quốc (Wisteria sinensis) và Tử Đằng Nhật Bản (Wisteria floribunda) đều là cây leo thân gỗ sống lâu năm thường trèo, quấn hoặc bò trên mặt đất. Đôi khi Tử Đằng Trung Quốc được xem như một loài cây bụi. Cả hai loài cây đều có thể phát triển dài tới 20 m. Một số quan sát tới nay phát hiện được có cá thể dài tới 21 m. Hai loài trông rất giống nhau về mặt hình thái vì chúng lai giống. Cách để chúng ta phân biệt hai loài này là xem hướng xoắn của cây. Đối với Tử Đăng Trung Quốc xoắn theo chiều kim đồng hồ trong khi Tử Đằng Nhật Bản lại xoắn ngược chiều kim đồng hồ. Cây có sức sống mạnh. Đặt biệt là Tử Đằng Nhật Bản, có khả năng mọc lại từ gốc hoặc một bắt kì mảnh nào từ hệ thống gốc còn sót lại nằm trong đất. Vì thế Tử Đằng có độ xâm lấn rất cao.
- Điều kiện khí hậu: vì cây có xuất xứ từ vùng ôn đới nên sẽ phát triển tốt khi được trồng ở những nơi có khí hậu gần giống khí hậu ôn đới.
- Rễ: rễ cọc, ít rễ nhưng ăn sâu vào trong đất.
- Thân: những cây lâu năm thân có thể phát triển đường kính lên đến 38 cm và có các nhánh xen kẻ nhưng không nhiều.
- Lá: lá kép có chiều dài khoảng 30 cm và mọc xen kẻ toàn thân. Đối với Tử Đằng Trung Quốc một lá kép có từ 7 – 13 lá chét. Trong khi Tử Đằng Nhật Bản là 13-19 lá chét.
- Hoa: hoa mọc thành chùm dài treo lủng lẳng với màu xanh tím hoặc màu sắc khác tùy chủng. Chiều dài của phát hoa khoảng 10 – 50 cm và rộng từ 7 – 10 cm. Đối với Tử Đằng Trung Quốc thì tất cả hoa trên cùng phát hoa nở cùng một lúc trong khi hoa của Tử Đằng Nhật Bản nở theo trình tự từ gốc tới ngọn phát hoa. Cả hai loài đều ra hoa vào tháng 4 – tháng 5 vì thế Hoa Tử Đằng còn được gọi là hoa của mùa hè. Cây kết quả từ tháng 7 đến tháng 11
- Quả: quả của Tử Đằng có vỏ màu nâu dài từ 10 – 15 cm, hẹp dần về phía gốc. Quả khô tách vỏ để lộ hạt. Mỗi quả chứa từ 1 – 8 hạt tròn nhẵn màu nâu. Mỗi hạt có đường kín 1,2 – 2,5 cm.
- Đất: cả hai loài tử đằng nói chung chịu được nhiều loại đất và độ ẩm. Nhưng thích hợp sinh trưởng ở đất mùn, sâu và thoát nươc tốt. Đặt biệt tử đằng trung quốc phát triển tốt ở đất màu mỡ và sâu.
Cách nhân giống.
Đối với cây Tử Đằng đều có thể nhân giống bằng hạt, giâm cành non, cành già hoặc ghép cành. Tuy nhiên nhân giống bằng hạt thì thời gian ra hoa sẽ lâu hơn các cách còn lại.
Làm sao để lựa chon cây tử đằng cho phù hợp?
Vẻ đẹp của hoa Tử Đằng khi rủ xuống tạo thành một bức màn đầy màu sắc và hương thơm vào mùa hè. Tán lá trang nhã. Vỏ hạt rủ xuống đầy hấp dẫn. Màu sắc mùa thu của lá cây hầu hết các giống và cành lá xoắn vào mùa đông làm cho Tử Đằng là một trong những cây trang trí nho nhã tốt nhất.
Hầu hết người mua không hề được cung cấp thông tin về các đặc điểm về mùa nở hoa, màu hoa, chiều dài cụm hoa, hương thơm, tán lá của cây giống mình mua. Cho nên không thể phân biệt cũng như lựa chọn giống chỉ bằng màu hoa.
Hơn nữa, Tử Đằng trồng bằng hạt bình thường cần thời gian dài mới cho ra hoa lần đầu. Chúng ta sẽ cảm thấy hài lòng hơn nếu biết cây nào sẽ ra hoa sớm phải không? Thay vì phải đợi nhiều năm để cây ra hoa lần đầu tiên. Nên mua những cây được nhân giống bằng cách giâm cành, chồi hoặc ghép. Cây sẽ bắt đầu nở hoa trong vài năm đầu tiên sau khi trồng. Tránh mua cây giống bằng hạt vì có thể bạn phải đợi 10 đến 20 năm để được ngắm hoa của chúng đấy.
Dưới đây sẽ giới thiệu một số loài để mọi người lựa chọn giống cho phù hợp với mục đích trang trí sân vườn của bản thân.
- Tử Đằng Trung Quốc (Wisteria sinensis): hoa có màu xanh tím, tím hoặc đỏ tím xen kẽ cùng những chiếc lá tạo thành những vệt màu dầy đặc. Các phát hoa tạo thành bức màng thơm ngát vào cuối mùa xuân đầu màu hè. Tử Đằng Trung Quốc nở hoa trong điều kiện đầy nắng hoặc bóng râm một phần.
- Tử Đằng Nhật Bản (Wisteria floribunda): lá có màu xanh nhạt hoặc màu đồng khi còn non. Thường chuyển sang màu vàng vào mùa thu. Những phát hoa đu đưa màu tím với mùi thơm ngát dài khoảng 30 cm, loài đẹp lộng lẫy này đã cho ra nhiều giống cây tạo nên sự lựa chọn phong phú cho người trồng, một trong số chúng có thể cho phát hoa lên tới 120 cm. Hoa xuất hiện vào cuối mùa xuân đầu mùa hè. Tử Đằng Nhật Bản cho hoa nở lâu hơn. Tuy nhiên cần phải chăm chút tỉ mỉ khi tạo dáng và cắt tỉa cẩn thận để có kết quả tốt nhất. Hoa nở tốt nhất trong điều kiện đầy ánh nắng.
- Tử Đằng Nhật Bản (Wisteria venusta – Wisteria brachybotrys): xuất xứ từ Nhật Bản. Có 9 – 11 lá chét trên một lá kép, lá có lông mượt và chuyển sang màu vàng vào mùa thu. Hoa có mùi thơm mạnh. Phát hoa ngắn dài khoảng 15 cm với những bông hoa to. Các bông hoa nở cùng 1 lúc vào cuối mùa xuân. Hoa nở tốt nhất trong điều kiện đầy nắng.
- Tử Đằng Mỹ (Wisteria frutescens): cây có chiều xoắn ngược chiều kim đồng hồ. Lá kép có 11 – 15 lá chét. Hoa có màu xanh tím với mùi thơm thoang thoảng trong khiêm tốn hơn với họ hàng ở châu Á. Sự ra hoa sảy ra khi tán lá phát triển tốt. Vì vậy hoa thường bị che lấp bởi tán lá. Loài này ít xâm lấn hơn so với các họ hàng ở châu Á. Ngày nay Tử Đằng Mỹ không dược trồng rộng rãi nữa.
- Tử Đằng Mỹ (Wisteria macrostachya – Kentucky Wisteria): là loài bản địa Mỹ. Xoắn ngược chiều kim đồng hồ. Lá kép có 7 – 11 lá chét. Hoa màu có mùi thơm thoang thoảng với 70 – 80 hoa trên một phát hoa. Lá phát triển dẫn đến hay che khuất đáng kể các bông hoa. Cây chịu được đất ẩm ướt. Loài này cũng không được trồng rộng rãi.
Mùi thơm: tất cả cái loài Tử Đằng đều có mùi thơm. Một số có mùi xạ hương trong khi những loài khác cho mùi hương ngọt ngào. Hương thơm của chúng dao động từ thoang thoảng đến mạnh và đến cực mạnh gần như áp đảo. Hầu hết các giống của Wisteria floribunda, Wisteria sinensis và Wisteria venusta đều có mùi thơm ngọt ngào.
Chiêu dài phát hoa cũng là một tiêu chí khi lựa chọn giống Tử Đằng. Tùy vào loài, giống và điều kiện chăm sóc mà cho ra phát hoa dài ngắn khác nhau. Hơn nữa các phát hoa sẽ dài hơn khi cây trưởng thành và điều kiện mội trường tốt nhất. Phát hoa Wisteria frutescens ngắn nhất (5 -7 cm) và của Wisteria floribunda là dài nhất một số giống dài 90 cm. Hầu hết các giống floribunda có phát hoa dài khoảng từ 30 – 35 cm.
Nếu bạn muốn bao phủ một khung vòm, sẽ gây hiệu ứng đẹp mắt hơn khi được trang trí bằng Tử Đằng có phát hoa dài. Tử Đằng Nhật Bản với các giống đa dạng, nơi mà có các chủng dài nhất trong tất cả các loài Tử Đằng tạo nên những hình ảnh ấn tượng với cấu trúc mái vòm khi cụm hoa treo tự do không bị cản trở bởi lá cây là một sự lựa chọn phù hợp.
Nếu muốn che phủ một bức tường hoặc bờ rào, thì Tử Đằng chủng ngắn sẽ thành công hơn. Tử Đằng Trung Quốc là loài thích hợp nhất cho các bức tường nơi mà các chủng ngắn thể hiện lợi thế của nó.
Màu sắc hoa. Tử Đằng có nhiều màu sắc khác nhau từ trắng, màu xanh hoa oải hương, màu hoa cà, hoa cà màu hồng, mùa hoa cà tím, đến các loại màu hồng.
Táng lá mùa thu: Tử Đằng thường rụng lá vào mùa thu. Một số giống khi trồng sẽ cho táng màu vàng rực rỡ trước khi rụng lá. Hầu hết Tử Đằng Nhật Bản đều thể hiện sắc màu mùa thu hấp dẫn, nhưng cho đến nay Tử Đằng Nhật Bản với chủng Wisteria floribunda ‘violacea Plena’ cho tán lá tốt nhất với màu chuyển sang vàng bơ.
Tài liệu tham khảo:
(1) Stone, Katharine R. 2009. Wisteria floribunda, W. sinensis. In: Fire Effects Information System, [Online]. U.S.
Department of Agriculture, Forest Service, Rocky Mountain Research Station, Fire Sciences Laboratory (Producer).
Department of Agriculture, Forest Service, Rocky Mountain Research Station, Fire Sciences Laboratory (Producer).
(2) https://www.gardenia.net